Sa loob ng mahabang panahon, ang usapin tungkol sa kayamanan ng pamilya Marcos ay nanatiling isa sa pinakamalaking misteryo sa kasaysayan ng Pilipinas. Maraming kwento ang naglabasan—mula sa mga bulung-bulungan sa kanto hanggang sa mga seryosong diskusyon sa akademiya—ngunit nananatili ang tanong: Gaano katotoo ang sinasabing “Tallano Gold” o “Divine Wealth” na diumano’y pag-aari ni dating Pangulong Ferdinand E. Marcos (PFEM)? Kamakailan lamang, muling nabuhay ang usaping ito matapos lumutang ang mga impormasyon na naglalaman daw ng tunay na nilalaman ng kanyang diary at huling habilin o Last Will and Testament. Ang mga dokumentong ito, na matagal nang pinag-uusapan ng mga loyalista at kinukwestiyon naman ng mga kritiko, ay sinasabing naglalaman ng susi sa pag-ahon ng Pilipinas mula sa kahirapan.

Ayon sa mga lumabas na ulat at pagsusuri sa nasabing diary, itinuturing ni Marcos ang kanyang sarili bilang trustee o tagapangalaga lamang ng isang napakalawak na kayamanan. Hindi umano ito para sa kanyang pansariling luho, kundi nakalaan para sa tinatawag na “Wealth for Humanity.” Sa kanyang mga isinulat noong Disyembre 31, 1969, bago pa man ideklara ang Martial Law, inihayag umano niya ang kanyang intensyon na ibigay ang lahat ng kanyang ari-arian sa sambayanang Pilipino sa pamamagitan ng “Marcos Foundation.” Ang layunin nito ay suportahan ang edukasyon, agham, teknolohiya, at sining. Sinasabing ang kanyang “Last Will” ay naglalaman ng detalyadong plano kung paano ipamamahagi ang yaman upang hindi na maghirap ang sinumang Pilipino, isang pangarap na tila napakaganda para paniwalaan ngunit patuloy na pinanghahawakan ng marami.

Ang pinaka-kontrobersyal na bahagi ng rebelasyon ay ang tungkol sa dami ng ginto. May mga testimonya, tulad ng sa yumaong industrialist na si Enrique Zobel at dating Manila Mayor Lito Atienza, na nagpapatunay na narinig nila mismo o nakita ang mga ebidensya ng yaman na higit pa sa gold reserves ng Amerika sa Fort Knox. Ayon sa mga kwento, ang gintong ito—na tinatayang aabot sa libu-libong tonelada—ay sapat upang bayaran ang buong pagkakautang ng Pilipinas at magpondo ng mga higanteng proyekto tulad ng subway systems at libreng serbisyo sosyal. Sinasabing ang yaman ay nagmula sa “Yamashita Treasure” at “Vatican Gold” na ipinagkatiwala kay Marcos ng isang Padre Jose Antonio Diaz, na kilala rin bilang Col. Severino Sta. Romana. Ang mga detalyeng ito ay tila hango sa pelikula, ngunit para sa mga naniniwala, ito ang katotohanang pilit na itinatago ng mga makapangyarihang bansa.

Bakit hindi ito nailabas noon pa? Ito ang tanong ng nakararami. Ayon sa mga tagapagsulong ng kwentong ito, maraming pwersa ang humadlang—mula sa mga superpowers na ayaw lumakas ang Pilipinas hanggang sa mga pulitikong may sariling agenda. Nabanggit din na ilang beses nang sinubukan ni dating Unang Ginang Imelda Marcos na ipatupad ang Last Will ngunit palagi itong nahaharang o nababalewala ng mga sumunod na administrasyon. Ang kondisyon umano ay kailangang magkaroon ng government approval at suporta upang maipalabas ang ginto mula sa mga international banks. Ang misteryong ito ay lalo pang lumalim dahil sa mga confidential na kasunduan at trust accounts na tanging ang pamilya Marcos at ilang piling tao lang ang nakakaalam.

Sa huli, ang paglitaw ng mga impormasyong ito tungkol sa diary at Last Will ni PFEM ay nagbubukas ng mas maraming katanungan kaysa sagot. Para sa mga tagasuporta, ito ay patunay ng legitimacy ng yaman at ng mabuting hangarin ng dating pangulo. Para sa mga kritiko, ito ay bahagi lamang ng historical revisionism at mito. Gayunpaman, hindi maikakaila na ang usapin ng Marcos Gold ay nakatatak na sa kamalayan ng mga Pilipino. Totoo man o hindi, ang pangarap ng isang bansang malaya sa utang at sagana sa yaman ay nananatiling aspirasyon ng bawat isa. Ang hamon ngayon ay kung paano sasalain ang katotohanan mula sa kwento, at kung may pag-asa pa bang matikman ng bayan ang sinasabing pamana ng nakaraan.